امروزه پله برقی یکی از تجهیزات رایج در اماکن عمومی و ساختمانها به شمار میرود. به دلیل کاربرد فوقالعادهی آن در تسهیل رفت و آمد عابران در میان طبقات، اطمینان از عملکرد صحیح و حفظ استاندارهای ایمنی آن امری ضروری است. هرگونه سهل انگاری در رعایت استاندارها میتواند زیانهای جانی و مالی فراوانی به جا بگذارد. در طراحی، ساخت، راه اندازی، تعمیر و نگهداری پله برقی باید تمام استانداردها به دقت رعایت شوند. علاوه بر این کارشناسان و متخصصان این حوزه باید اطلاعاتی کافی از استانداردهای پله برقی مورد تأیید در کشور خود را داشته باشند.
انواع مرجع استاندارد پله برقی
در سراسر دنیا مهندسان برای ساخت پله برقی، استاندارد مشخصی را به کار میبرند. مهمترین منبع استانداردها، استاندارد EN 115 است که در آن تمامی قوانین و اصول طراحی، نصب، اجرا، نگهداری و تعمیر پله برقی ها توضیح داده شدهاند. در اکثر کشورها این استاندارد، به عنوان مرجع اصلی ساخت پله برقی ها به شمار میرود. در ایران نیز از استاندارد ملی 13836 به عنوان مرجع استاندارهای پله برقی استفاده میشود. این استاندارد نیز رونوشتی از آخرین تغییرات استاندارد EN 115 به شمار میرود و تقریبا تمام محتوای آن را پوشش میدهد.
سرفصلهای استاندارد EN 115
جدیترین نسخهی آن در سال 2019 منتشر شده و شامل موارد زیر است:
-ساخت و نصب پله برقی
-مقررات ایمنی پله برقی و پیادهروهای متحرک
-ارتباط میان نسخههای جدید و قبلی استاندارد
-تفسیر استاندارد EN 115
سرفصلهای استاندارد 13836
در ایران استاندارد پلکان برقی و پیاده روهای متحرک در دو بخش و در طی سالهای 1390 و 1396 به عنوان استاندارد ملی ایران ثبت شده است؛ که عبارتاند از:
-ساخت و نصب
این بخش از استاندارد پله برقی در سال 1390 طراحی و تدوین شده است. در بخش ساخت و نصب تمام موارد لازم ایمنی در تولید و نصب پله برقی و پیادهروهای متحرک مشخص شده و به احتمال وقوع مواردی مانند انواع حوادث، موقعیتها و خطرات مهم پرداخته شده است. علاوه بر این الزامات و اقدامات حفاظتی نیز در این بخش مورد بررسی قرار گرفتهاند. برخی از مهمترین موارد این بخش به شرح ذیلاند:
-خطرات برقی
-خطرات مکانیکی
-خطرات آتش سوزی
-خطرات ناشی از تشعشع
-خطرات ناشی از در نظر نگرفتن ارگونومی انسانها در طراحی ماشین آلات
-خطرات ناشی از شکستگی در طی عملکرد
-خطرات لغزش، از دست دادن تعادل و افتادن
-خطرات ناشی از خرابیهای مدارهای کنترل
-مقررات بهبود ایمنی پلکانهای برقی و پیادهروهای متحرک موجود
در سال 1396 این بخش از استاندارد پله برقی ثبت شده است و رعایت آن در سیستمهای پله برقی الزامی به شمار میرود. با اینکه راهاندازی پله برقی ها با تایید ایمنی آنها انجام میشود؛ اما مانند هر دستگاه دیگر به مرور زمان و در طی مورد استفاده قرار گرفتن استهلاک و آسیب در بخشهای مختلف آنها ایجاد میشود. بررسی و رفع نقصها به حفظ ایمنی و عملکرد صحیح پله برقی میانجامد. مسائل بررسی شده در این بخش عبارتاند از:
-ارزیابی ریسک وخطرات احتمالی مختلف در پله برقی های در حال استفاده
-تدوین توصیههای لازم برای انجام اقدامات اصلاحی با هدف بهبود و ارتقای ایمنی در پله برقی های در حال استفاده
-چگونگی ارزیابی فنی هر پله برقی یا پیادهروی متحرک
این مطلب را هم مطالعه کنید: بررسی کامل لیست خطاهای پله برقی و انواع خطاهای پله برقی
نکات مهم در استانداردهای نصب پله برقی
ساخت، نصب و راه اندازی پله برقی به رعایت نکات و الزامات مهم استانداردها نیاز دارد؛ برخی از مهمترین نکات بدین شرحاند:
-تعداد پلههای افقی
در بالا و پایین سکوهای فرود، لازم است که تعداد پلههای افقی به صورت دو یا سه پلهایی باشند. چرا که هر چه تعداد پلههای افقی بیشتر باشد، سوار و پیاده شدن کاربران سهولت بیشتری پیدا میکند. همچنین پله برقی های دارای زاویهی 30 درجه بهتر است به صورت سه پله طراحی و نصب شوند. قاعدهی کلی ایجاب میکند پله برقی در مکانهای پرتردد پلههای بیشتری هم داشته باشد.
-وضعیت روشنایی پلهها
مهم است که محیط پیرامونی پله برقی به خصوص در شب و روزهای ابری از نور کافی برخوردار باشد تا از بروز حوادث جلوگیری شود
-ایجاد دسترسی مناسب برای رسیدگی و تعمیرات
نصب و راه اندازی پله برقی ها باید به گونهای باشد که در زمانهای لازم جهت انجام اقدامات نگهداری، تعمیرات یا سرویس، فضای مناسب برای دسترسی پیدا کردن به بخشهای مختلف آن وجود داشته باشد.
-شیاردار بودن پلهها
وجود شیار در کف استپها لازم است. شیارها باید همسو با حرکت پله برقی و به قطر 10 میلی متر باشند. آنها مانع از لغزش پاها و از دست رفتن تعادل کاربران میشوند.
به طور کلی پله برقی ها در سه عرض متفاوت 600 میلی متری که در آن هر پله برای یک نفر ظرفیت دارد، عرض 800 میلی متری که در آن ظرفیت هر پله به صورت دو نفره است و امکان عبور کاربران از کنار هم وجود دارد و عرض 1000 متری که ظرفیت هر پله در آن بیشتر از دو نفر است، عرضه میشوند. با این حال توصیه میشود که در اماکن پر تردد مانند مراکز تجاری بزرگ، فرودگاهها و متروها از عرض 1400 میلی متری و رمپ ها استفاده شود؛ تا تردد برای معلولین و چرخ دستیها نیز آسان شود.
-شیب پله برقی
براساس استاندارد پله برقی شیب پله ها باید با توجه به ارتفاع آنها تنظیم شود. برای ارتفاع کمتر از شش متر توصیه میشود زاویه بیش از 35 درجه نباشد. طراحیهای موجود در بازار، بیشتر پله برقی هایی با زاویههای 30 درجه و 35 درجه هستند.
-سرعت پلهها و کف استپها
سرعت استاندارد برای پله برقی باید چیزی میان 5 دهم تا 65 صدم متر بر ثانیه باشد. که سرعتی بیشتر از سیستم آسانسور به شمار میرود. علاوه بر این کف استپها باید ابعادی 38 سانتی متری با ارتفاعهای 24 سانتی متری داشته باشند. مهم است که استپها از استحکام بالا برای تحمل وزنهای مختلف برخوردار باشند.
حفظ ایمنی پله برقی با رعایت استاندارد آن
امروزه در اکثر اماکن عمومی و پرتردد از پله برقی برای جا به جایی کاربران در میان طبقات استفاده میشود. از این رو مهم است که در مراحل طراحی، نصب، راه اندازی و حتی تعمیرات اصول استاندارد پله برقی 13836 رعایت شوند؛ تا از بروز حوادث و زیانهای مالی و جانی جلوگیری شود. شیب، ابعاد استپ، سرعت و ارتفاع کلی پله برقی ها باید مطابق با ضوابط استاندارد ملی پله برقی تنظیم شوند.
